სტივენ ჰოუკინგი – დროის მოკლე ისტორია

წარმოიდგინეთ ხართ 21 წლის, სწავლობთ კემბრიჯში, ხართ ერთ–ერთი ყველაზე წარმატებული სტუდენტი, თქვენი საქმით გატაცებული გრძნობთ, რომ ეს უკანასკნელი ძალიან კარგადაც გამოგდით, მოგწონთ გოგო და თავისმხრივ ის ამავეთი გპასუხობთ. დამეთანხმებით, ალბათ შესაძლებლობა რომ გქონოდათ, მსგავს ცხოვრებას ბევრი თქვენგანი წინასწარაც შეუკვეთდა.

ზემოთ ხსენებულიდან გამომდინარე, 21 წლის ახალგაზრდა მიზნად ისახავს ფიზიკის უნიფიკაციას, ის გადაწყვეტს იპოვნოს ერთი კანონი, რომელიც ყველაფერს გააერთიანებს და საბოლოოდ მივიღებთ თეორიას ყველაფერზე. არც ისე ცუდი ჩანაფიქრია, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ბიჭი მეცნიერობას აპირებს და არა იურისტობას.

ერთი სიტყვით, ყველაფერი ისე იწყება, როგორც ჰოლივუდური ბანალური ფილმები სრულდება ხოლმე. დაწყება დასასრული იქით იყოს და მოდი განვაგრძოთ წარმოდგენა, თქვენ ისევ 21 წლის წარმატებული ახალგაზრდა ხართ, ჰოლივუდური ღიმილით თუ არა, ჰოლივუდური ბედნიერებით ნამდვილად. სწორედ ამ დროს თქვენთან მოდიან და გეუბნებიან, რომ ავად ხართ, დაავადებას ქვია ინფანტილური სკლეროზი, ნელ ნელა საკუთარ სხეულს ვეღარ გააკონმტროლებთ და მაქსიმუმ ორი წელი იცოცხლოთ. და აი აქ ჩვენ კარდინალურად გვეცვლება ცხოვრება, მიზნები, მომავალი და საერთოდ სამყაროს აღქმა.

ჩვენი 21 წლის ახალგაზრდა კი, რომელის ბედსაც, ალბათის გარეშე შემიძლია ვთქვა, ნებაყოფილობით არავინ გაიზიარებდა, აგრძელებს ცხვორებას. იცავს სადოქტორო ნაშრომს, მოჰყავს ცოლი, უჩნდება სამი შვილი და რამდენიმე დღის წინ 73 წლის იუბილესაც აღნიშნავს.

ბევრი რომ აღარ ვილაპარაკო, მინდა სტივენ ჰოუკინგის “დროის მოკლე ისტორიას” რამდენიმე წინადადებით შევეხო. 1988 წელს, როდესაც ჰოუკინგმა დროის მოკლე ისტორია გამოსცა, მას უკვე მეტყველების უნარიც დაკარგული ჰქონდა. ის გარეშე პირებთან ურთიერთობას საგანგებოდ მისთვის შექმნილი კომპიუტერის საშუალებით ახდენდა.

წიგნის მთავარი დადებითი, ალბათ მაინც ავტორის მიერ სპეციფიური სამეცნიერო ენის მაქსიმალურად გამარტივებაა, მაგალითად, როდესაც ჰოუკინგი ცდილობს ძალიან მარტვი ყოველდღიურუი მაგალითებით აუხსნას მკითხველს იგივე განუზღვრელობის პრინციპი.

ჰოუკინგი თავიდანვე ცდილობს მიახვედროს მკითხველი, რომ მისგან რაიმე მეხუთე განზომილებას აღმოჩენას არ უნდა ელოდნენ. ის ხაზს უსვამს, რომ ადამიანებმა შეიძლება ვნახეთ, რომ დედამიწა კუზე არ დგას, მაგრამ არ უნდა გვეგონოს, რომ ბევრად მეტი ვიცით. მხოლოდ დროს და ადამიანის უკვდავ გენს, რომელიც შთამომავლიდან შთამომავალზე გადადის, შეუძლია უპასუხოს გაუცემელ შეკითხვებს, ან სულაც, უკვე გაცემული პასუხები აქციოს იმად, რაც დღეს კუზე წამოსკუპებული ბრტყელი დედამიწის თეორიაა.

წიგნი გაძლევთ საშუალებას ავტორთან ერთად იმოგზაუროთ პტოლემესა და მისი წინამორბედების გეოცენტრულ კოსმოლოგიიდან კოპერნიკისა და გალილეოს ჰელიოცენტრული კოსმოლოგიის გავლით თანამედროვე სურათამდე, რომელშიც დედამიწა საშუალო ზომის პლანეტაა და ბრუნავს საშუალო ზომის ვარსკვლავის გარშემო, რომელიც მოთავსებულია დაკვირვებადი სამყაროს ჩვეულებრივი სპირალური გალაქტიკის გარე არეში.

ასევე შეგიძლიათ დიდი აფეთქებიდან შავ ხვრელებამდეც გაისეირნოთ, დაიკარგოთ დროსა და სივრცეში, სამყაროს შემქნელს დაუპირისპიროთ განუზღვრელობის პრინციპი, გაიცნოთ დროის ისარი და მისი როგორც მინიმუმ სამი ვარიაცია. ავტორი არც დროში მოგზაურობაზე გეტყვით უარს, ამისთვის კი ჭიის ხვრელების გაცნობა მოგიწევთ. მოგზაურობის დასასრულს კი შეგიძლიათ დაისვენოთ და ავტორთან ერთად ფიზიკის უნიფიკაციაზე დაფიქრდეთ. ამისთვის კი ფარდობითობის თეორია და კვანტური მექანიკა დაგჭირდებათ. სწორედ ამ ორის გაერთიანება მიაჩნია ჰოუკინგს საშუალებად, რომელმაც შესაძლოა ერთხლ და სამუდამოდ მოახერხოს ფიზიკის უნიფიკაცია. სრული გაერთიანების თეორია, ეს იქნებოდა ჰოუკინგისთვის ყველაზე დიდი წარმატება.

“თუ აღმოჩენილი იქნება სრული გაერთიანების თეორია, მოხდება ფიზიკის უნიფიკაცია, საჭირო იქნება გარკვეული დრო, ვიდრე ის წესრიგში იქნება მოყვანილი და გამარტივდება ისე, რომ სკოლებში ზედაპირულად მაინც ისწავლებოდეს. მაშინ ყველას გვექნება საშუალება გავიგოთ კანონები, რომლებიც მართავენ სამყაროს და პასუხიმგებელნი არიან ჩვენს არსებობაზე. ფილოსოსფოსებს, მეცნიერებს და ჩვეულებირვ ადამიანებსაც შეეძლებათ მონაწილეობა მიიღონ დისკუსიებში საკითხებზე: რატომ მოხდა ისე, რომ ჩვენ და სამუყარო ვარსებობთ, თუ ამაზე პასუხს ვიპოვით ეს იქნება ადმაიანის გონების საბოლოო ტრიუმფი – რადგან ჩვენ გვეცოდინება ღმერთის განზრახვა.”

პ.ს. იქიდან გამომდიანრე, რომ წიგნი 1988 წელს გამოვიდა, მას შემდეგ კი 27 წელი გავიდა, შეხვდებით საკითხებს რაშიც არსებული გადმოსახედიდან არის ინფორმაციის ნაკლებობა, ეს ძირითადად მაინც სამყაროს გაფართოებას და ბნელ ენერგიას ეხება, ერთი მარტივი მიზეზის გამო, ამ დროს ჰოუკინგმა ბნელ ენერგიაზე ჯერ არაფერი იცოდა, მაგრამ საერთო ჯამში, წიგნი ძალიან მარტივად და კარგად იკითხება. ის საინტერესო უნდა იყოს, როგორც თანამედროვე მეცნიერებაში კარგად ჩახედული, ისე არაინფორმირებული ადამიანისთვის. წიგნი ზემოთ ხსენებულ კატეგორიებს, თითქოს ორივეს, თავის ენაზე ესაუბრება და სწორედ ეს არის მისი მთავარი დადებითი.